Những lễ hội nhất định phải đến khi đặt chân tới Hà Nam
Khi đặt chân tới Hà Nam, du khách không chỉ được trải nghiệm vẻ đẹp của thiên nhiên và di sản văn hóa lâu đời, mà còn có cơ hội tham gia vào những lễ hội đặc sắc, là những nét văn hóa đặc trưng của vùng đất này. Những lễ hội này không chỉ là dịp để kỷ niệm, mà còn là cơ hội để khám phá và trải nghiệm sâu hơn về văn hóa, đời sống của người dân địa phương. Hãy cùng nhau khám phá những lễ hội đặc biệt mà bạn không thể bỏ lỡ khi đến Hà Nam.
Lễ hội Chùa Bà Đanh, hay còn gọi là lễ hội Bảo Sơn, là một trong những ngày hội truyền thống lâu đời và nổi tiếng tại Hà Nam. Nằm tại làng Đanh, xã Ngọc Sơn, huyện Kim Bảng, chùa thờ Pháp Vũ, vị thần phù trợ cho sản xuất nông nghiệp và đời sống nhân dân no đủ. Ban đầu, ngôi chùa là một chiếc am nhỏ được dựng bằng tranh tre nứa lá cạnh sông Đáy, gần rừng núi. Lễ hội diễn ra mỗi 5 năm một lần, thu hút đông đảo người dân tham dự. Lễ hội sử dụng vật liệu từ thiên nhiên giúp mặt tượng trắng bóng trở lại. Dân làng tổ chức nghi lễ quang phấn cẩn thận, trước khi tiến hành, họ thực hiện lễ xuất thần cho tượng và rước đến điểm làm quang phấn. Trong quá trình này, màn quây tượng được buông để đảm bảo tính tôn nghiêm. Sau mỗi lần quang phấn, dân làng tổ chức lễ hội chùa. Phần rước kiệu thần phật về đình vào sáng rằm tháng 2 là điểm sôi động nhất của lễ hội. Kiệu long đình đi đầu, được chọn cẩn thận, tiếp theo là kiệu giá lễ và kiệu ngọc lộ. Cuối cùng là kiệu võng rước bóng, tất cả đều được tổ chức từ chùa Bà Đanh qua đình Đanh Xá Thượng, sau đó xuống đình Đanh Xá Hạ để tiếp tục tế lễ. Với không khí trang nghiêm của chùa linh thiêng, người dân tin rằng những đứa trẻ mắc bệnh hoặc gặp khó khăn trong việc nuôi dưỡng, nếu chui qua kiệu trong đoàn rước, sẽ được thần phật ban cho sức khỏe, thông minh và may mắn. Do đó, trẻ em thường chui qua các kiệu mỗi khi chúng đi qua. Đoàn kiệu cũng di chuyển nhẹ nhàng để mọi người có thể thực hiện nghi thức tâm linh này. Mỗi kỳ lễ hội, kiệu rước được để lại ở đình Hạ hoặc đình Thượng, để mọi người và du khách có thể cầu lộc và tài phú, trước khi được đưa về chùa vào sáng ngày 17. Trong lễ hội, các nghi lễ truyền thống được tổ chức cùng với các trò chơi dân gian như kéo co, bắt vịt dưới nước, và đua thuyền chải trên sông Đáy. Năm 2011, sau 61 năm gián đoạn, lễ hội được phục dựng và nhận được sự quan tâm của cả cộng đồng. Đây không chỉ là một sự kiện văn hóa mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá văn hóa và tâm linh của địa phương.
Tiếp theo, hãy cùng tham gia lễ hội chùa Long Đọi Sơn Hà Nam. Chùa Đọi Sơn, tọa lạc trên đỉnh núi Long Đọi thuộc huyện Duy Tiên, cách Phủ Lý 8 km. Được xây dựng dưới thời vua Lý Nhân Tông, chùa đã tồn tại gần 1000 năm với kiến trúc đặc trưng của thời Lý. Hiện nay, chùa vẫn giữ được nhiều di vật quý như tượng Phật Di Lặc bằng đồng và bia đá Diên Linh. Công trình này từng bị phá hủy bởi quân Minh, nhưng tấm bia Sùng Thiện Diên Linh và 6 pho tượng Kim Cương vẫn còn nguyên vẹn. Được công nhận là di tích quốc gia từ năm 1992 và là Di tích quốc gia đặc biệt từ năm 2017. Lễ hội Chùa Long Đọi Sơn diễn ra hàng năm vào tháng 3 âm lịch, là một phần không thể thiếu của văn hóa tín ngưỡng ở xã Đọi Sơn và huyện Duy Tiên. Ngoài việc tưởng nhớ vị cao tăng Hòa thượng Thích Chiếu Thường, người có công lớn trong xây dựng và phát triển chùa, lễ hội còn là dịp để tưởng niệm những người đã góp phần vào xây dựng đất nước và ngôi chùa. Với nhiều hoạt động văn hóa và nghi lễ tâm linh, lễ hội không chỉ đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng mà còn là dịp để du khách và cộng đồng tham gia, khám phá vẻ đẹp văn hóa và giá trị của di tích và tôn giáo.
Và cuối cùng, Hội làng Gừa nằm tại Đình Gừa, xã Liêm Thuận, Thanh Liêm, trước là thôn Gừa, xã An Cừ, được xây dựng để thờ ba vị tướng và ông Trương Viết Nguyên, tướng nhà Đinh, nhằm tưởng nhớ và tôn vinh những người có công với đất nước. Địa điểm này còn là nơi an táng của ông Trương Viết Nguyên, một nhân vật hào hiệp trong lịch sử dân tộc.
Lễ hội vật cầu truyền thống tại đình Gừa, hay còn gọi là vồ cầu, diễn ra vào ngày mùng 4 Tết Nguyên đán, là một trong những nét đặc sắc của thôn Gừa Sông và tỉnh Hà Nam. Hội vật cầu được tổ chức để tưởng nhớ ông Trương Viết Nguyên và những người có công lớn với đất nước. Mỗi năm vào ngày mùng 4 Tết Nguyên đán, làng Gừa tổ chức lễ hội vật cầu truyền thống. Buổi sáng, đội tế của làng làm lễ tế tại đình, sau đó dân làng tham gia lễ thánh và nhận lộc thánh. Buổi chiều, sau khi tôn vinh lịch sử và công đức của các vị thành hoàng làng, hai cụ được chọn để rước quả cầu ra trước hiên đình. Sau cuộc cưỡi cầu tranh chấp, quả cầu được đưa vào đình và các đô vật tham gia vào sới thi đấu. Tổ chức này không chỉ là tôn vinh truyền thống mà còn để tưởng nhớ sự nhanh nhẹn và khỏe mạnh của ông Trương Viết Nguyên từ khi còn nhỏ.Trong ngày hội, dân làng thực hiện các nghi lễ tôn kính tại đình và tham gia vào cuộc cưỡi cầu, một truyền thống để tìm may mắn và sự bình an cho cả làng. Đây cũng là dịp để hội ngộ, giao lưu và thể hiện tình đoàn kết trong cộng đồng, với các hoạt động văn nghệ và thể thao diễn ra trong suốt ngày hội. Mặc dù không trùng với ngày hội làng (thường diễn ra từ mùng 6 đến mùng 8 Tết), nhưng lễ hội vật cầu ở đình Gừa luôn thu hút sự quan tâm của cả làng và các vùng lân cận. Ngoài các hoạt động về vồ cầu và thi đấu võ, làng cũng tổ chức các trận đấu bóng đá và bóng chuyền hơi tại sân nhà văn hóa. Buổi tối, có buổi giao lưu văn nghệ kết hợp trao quà động viên cho những người trẻ trong làng sắp nhập ngũ.
Dưới nghi lễ truyền thống lâu đời, dưới tiếng hò reo và những hội chơi dân gian, những lễ hội ấn tượng ở Hà Nam sẽ gợi lên trong lòng du khách những cảm xúc khó quên. Những trải nghiệm đầy màu sắc và độc đáo tại các lễ hội ấy không chỉ là hành trình khám phá văn hóa địa phương mà còn là dịp để tận hưởng niềm vui và sự gắn kết của cộng đồng. Hãy để những khoảnh khắc tuyệt vời tại những lễ hội đặc biệt này làm dấu ấn không thể phai trong hành trình khám phá Hà Nam của bạn!