Vẻ Đẹp Kiến Trúc Và Lễ Hội Đình Đông Trụ
Giữa không gian làng quê thanh bình của xã Tiến Thắng, huyện Lý Nhân, đình Đông Trụ nổi bật với vẻ bề thế, uy nghiêm, phản chiếu trên mặt hồ nước trong xanh, bao quanh bởi những tán cây cổ thụ xanh mát. Không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo, đình Đông Trụ còn là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử, tín ngưỡng lâu đời, gắn liền với niềm tự hào của bao thế hệ người dân nơi đây.

Được xây dựng từ thời Hậu Lê, đình Đông Trụ mang đậm dấu ấn nghệ thuật kiến trúc truyền thống. Ngôi đình có kết cấu 3 gian, 2 trái, với mái cong duyên dáng, bờ nóc đắp đầu kìm, tiền đường lát gạch cổ. Những đường nét chạm khắc tinh xảo trên các cấu kiện gỗ tạo nên một bức tranh sinh động, trong đó, hình tượng rồng, phượng, mây tản được chạm trổ cầu kỳ, phóng khoáng, thể hiện sự vững chãi nhưng vẫn mang nét uyển chuyển, hài hòa.
Không gian đình vừa mang vẻ linh thiêng, cổ kính, vừa hài hòa với cảnh sắc thiên nhiên. Trước mặt là hồ nước rộng, tạo thế "tiền thủy hậu sơn", mang ý nghĩa phong thủy tốt lành. Tất cả những yếu tố này đã giúp đình Đông Trụ trở thành một di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Những Giá Trị Tín Ngưỡng Linh Thiêng
Không chỉ là một kiệt tác về kiến trúc, đình Đông Trụ còn là nơi thờ tự sáu vị Thành hoàng, trong đó có năm vị tướng thời Đinh và một vị tiến sĩ thời Lý.
Tương truyền, năm vị thần thời Đinh là những bậc kỳ tài, sinh ra từ những điềm báo linh thiêng, mang sứ mệnh phò tá vua Đinh Bộ Lĩnh thống nhất giang sơn. Họ là anh em cùng cha khác mẹ, từ nhỏ đã sớm bộc lộ tài năng xuất chúng.
Khi đất nước rơi vào cảnh loạn 12 sứ quân, năm anh em quyết chí ra giúp vua, cùng Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn, lập lại trật tự, đưa Đại Cồ Việt bước vào thời kỳ hoàng kim. Sau khi mất, họ được nhân dân phong làm Thành hoàng, lập miếu thờ tại đình Đông Trụ để ghi nhớ công lao.
Người thứ sáu được thờ trong đình là Trần Bá Nghị, một bậc hiền tài dưới triều Lý. Ông từng đỗ Tiến sĩ Đệ tam giáp, được vua Lý Thái Tông giao trọng trách cầm quân đánh giặc. Khi chiến thắng trở về, ông dùng phần thưởng triều đình ban tặng để giúp đỡ dân làng, mở mang ruộng đất, phát triển đời sống nông nghiệp. Ngay từ khi còn sống, ông đã được tôn làm Thành hoàng, minh chứng cho tấm lòng yêu dân, thương nước của một bậc quân tử.
Lễ Hội Đình Đông Trụ – Bản Sắc Văn Hóa Làng Quê Bắc Bộ
Bên cạnh những giá trị kiến trúc và lịch sử, đình Đông Trụ còn nổi tiếng với lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc dân gian. Trước đây, hội làng được tổ chức vào tháng 6 âm lịch hàng năm. Ngày nay, lễ hội được dời về rằm tháng 2 âm lịch, trùng với lễ hội chùa làng, tạo nên một không gian lễ hội quy mô lớn, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Điểm đặc biệt của lễ hội đình Đông Trụ nằm ở quy mô liên xã, với sự tham gia của ba làng thuộc tổng Cao Đà xưa: Trung Kỳ, Phủ Nhị và Đông Trụ. Cứ ba năm một lần, các làng lại thay phiên nhau tổ chức lễ hội, thể hiện tinh thần đoàn kết, chung tay gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa.
Những Hoạt Động Truyền Thống Đặc Sắc
Lễ hội đình Đông Trụ bao gồm hai phần:
- Phần lễ – Trang nghiêm và thành kính
- Rước kiệu thánh linh đình – biểu tượng của sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người với thần linh.
- Lễ tế tại đình – bày tỏ lòng tri ân các vị thần đã bảo vệ, che chở cho dân làng.
- Phần hội – Không khí sôi động, náo nhiệt
- Chạy nước: Các chàng trai vai vác bình, chạy từ đình làng xuống sông Châu để lấy nước, thể hiện sự nhanh nhẹn, bền bỉ và tinh thần đoàn kết.
- Kéo lửa: Các đội thi sử dụng tre già để tạo lửa bằng phương pháp thủ công, một phong tục tượng trưng cho sức mạnh, sự ấm áp và may mắn trong năm mới.
- Thổi cơm thi: Người thi phải khéo léo nhóm lửa, giữ lửa đều để nấu cơm sao cho chín dẻo, ngon miệng – một hoạt động phản ánh đời sống sinh hoạt của người dân xưa.
Bên cạnh yếu tố giải trí, các hoạt động lễ hội còn mang đến hình ảnh sống động về đời sống nông nghiệp xưa, tái hiện công sức lao động bền bỉ của cha ông và những phong tục được gìn giữ suốt bao đời.
Đình Đông Trụ không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là biểu tượng của tinh thần văn hóa, tín ngưỡng và lòng tự hào dân tộc. Nơi đây lưu giữ những giá trị kiến trúc độc đáo, những câu chuyện lịch sử hào hùng và không khí lễ hội đậm đà bản sắc truyền thống. Giữa không gian thanh bình, đình làng soi bóng xuống mặt hồ xanh biếc, tạo nên một khung cảnh vừa linh thiêng, vừa yên ả, khiến bất cứ ai ghé thăm cũng cảm nhận được sự giao hòa giữa thiên nhiên và văn hóa. Mỗi chuyến ghé thăm không chỉ mở ra một hành trình khám phá mà còn khơi dậy niềm tự hào về cội nguồn, giúp mỗi người trân quý hơn những giá trị văn hóa đã trường tồn qua bao thế hệ.