Bát Cảnh Sơn - Tuyệt tác thiên nhiên giữa lòng Hà Nam

Bát Cảnh Sơn - viên ngọc quý ẩn mình giữa lòng Hà Nam, từng là nơi tọa lạc của tám ngôi chùa linh thiêng, ẩn mình trong khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, sáu trong số tám ngôi chùa đã không còn tồn tại, chỉ để lại những nền móng và dấu tích xưa cũ, như những trang sử vàng son còn dang dở.

I. Bát Cảnh Sơn ở đâu?

Nơi tả ngạn sông Đáy thơ mộng, tựa lưng vào vòng cung Nam Công hùng vĩ, Bát Cảnh Sơn hiện lên như một bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp, níu chân du khách bởi vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, kỳ vĩ.

Từ thành phố Phủ Lý sôi động, du khách chỉ cần di chuyển 13km theo quốc lộ 22 hoặc quốc lộ 60 từ Đồng Văn là có thể đặt chân đến chốn bồng lai tiên cảnh này. Bát Cảnh Sơn được thiên nhiên ưu ái ban tặng địa hình đa dạng, tiềm năng du lịch phong phú. Dãy núi đá vôi hiên ngang sừng sững, ôm trọn dòng sông Đáy hiền hòa, tạo nên khung cảnh sơn thủy hữu tình, thơ mộng.

Bát Cảnh Sơn không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp thiên nhiên mà còn bởi giá trị văn hóa lịch sử lâu đời. Nơi đây từng là điểm đến yêu thích của các triều đại vua chúa, là nơi lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa giá trị.

Đến với Bát Cảnh Sơn, du khách có thể tham quan, khám phá những ngôi chùa cổ kính linh thiêng, hòa mình vào không gian thanh tịnh, yên bình. Du khách cũng có thể chinh phục những cung đường trekking đầy thử thách, hay đơn giản là thả hồn vào cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng.

Bát Cảnh Sơn - điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự bình yên, thư giãn sau những ngày làm việc căng thẳng. Hãy đến và tận hưởng những giây phút tuyệt vời tại "tiểu thắng cảnh" này, để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của đất trời Hà Nam.

II. Lịch sử hình thành của Bát Cảnh Sơn

Từ thuở xa xưa, dãy núi Bát Cảnh Sơn (núi tám cánh) đã được xem như một viên ngọc quý giữa lòng trấn Sơn Nam, thu hút du khách bởi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và giá trị văn hóa lịch sử lâu đời.

Theo ghi chép trong "Lịch triều hiến chương loại chí" của Phan Huy Chú, vào thế kỷ XVI, vị vua khai sáng triều đại Trịnh - Trịnh Doanh đã bị Bát Cảnh Sơn mê hoặc bởi vẻ đẹp tựa chốn bồng lai tiên cảnh. Ông ví nơi đây với Tiêu Tương - một danh thắng nổi tiếng của Trung Quốc, đồng thời cho xây dựng hành cung để thường xuyên đến đây nghỉ dưỡng và thưởng ngoạn.

Bát Cảnh Sơn không chỉ nổi tiếng bởi cảnh quan thiên nhiên mà còn bởi hệ thống 8 ngôi chùa cổ kính và một ngôi miếu thờ thổ đại thần linh được bài trí theo thuyết bát quái ngũ hành. Nhiều người cho rằng chính tám ngôi chùa này đã góp phần tạo nên tên gọi "Bát Cảnh Sơn" cho dãy núi này.

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, một số cảnh quan của Bát Cảnh Sơn đã bị tàn phá bởi chiến tranh. Tuy nhiên, nơi đây vẫn giữ được sức hút mãnh liệt với du khách thập phương. Hàng năm, du khách đến viếng chùa Hương và du lịch đều ghé thăm Bát Cảnh Sơn với số lượng đông đảo.

III. Đến Bát Cảnh Sơn check-in những địa điểm nào?

1. Đền Tiên Ông

Tọa lạc uy nghi trên lưng chừng núi Tượng Lĩnh, cao khoảng 200m, Đền Tiên Ông (hay còn gọi là đền Ông) như một biểu tượng tâm linh của vùng đất Bát Cảnh Sơn. Ngôi đền được xây dựng từ thời vua Trần Nhân Tông, gắn liền với truyền thuyết về vị Tiên Ông hiển hách, mang đến bình an và phước lành cho người dân nơi đây.

Từ quốc lộ 22, theo con đường uốn lượn qua những tán cây xanh mát, du khách sẽ đến với khu vực đền. Sau khi đi qua 5 gian nhà khách, 3 gian nhà tổ, du khách sẽ đặt chân lên 108 bậc đá dẫn đến đền. Kiến trúc đền mang đậm dấu ấn thời gian với ba gian chính: tiền đường 5 gian, trung đường 3 gian và hậu cung 1 gian. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, đền đã được trùng tu nhiều lần, mang đến diện mạo uy nghi như ngày nay.\

Tiền đường đền được thiết kế theo kiểu chồng diêm tám mái cong, bốn góc uốn lượn mềm mại tựa hình đầu rồng, mái lợp ngói nam chỉnh chu. Tòa trung đường xây kiểu hồi văn cánh bảng tam đấu, hậu cung cuốn vòm. Bên trong đền còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá như thần phả, sắc phong, hoành phi, đại tự, câu đối, bát hương bằng đá, bằng đồng... Đặc biệt, hai pho tượng gỗ và đồng uy nghi trong hậu cung luôn thu hút sự chú ý của du khách.

Đền Tiên Ông thờ vị Nam thiên đại thành hoàng Thánh tổ Thiên vương Bồ Tát - vị Tiên Ông được nhân dân vô cùng kính ngưỡng. Theo truyền thuyết, cha của Tiên Ông vốn là quan lớn triều Trần, nhưng mãi 23 người vợ vẫn không có con trai nối dõi. Đến khi đi kinh lý tại xã Thịnh Đại (nay là xã Đại Cương), huyện Kim Bảng, vợ thứ 24 mới sinh được ngài. Ngài sinh ra đã có tướng mạo phi thường, lớn lên chỉ một lòng hướng thiện, tu hành Phật pháp. Sau khi chu du khắp nơi học đạo, ngài đến khu Quang Thừa (nay là xã Tượng Lĩnh) và lập một ngôi chùa dưới chân núi động Tam Giáo để thờ Phật và tổ tiên cha mẹ, gọi là chùa Tam Giáo.

Sinh thời, Tiên Ông nổi tiếng với lòng nhân ái, luôn cứu giúp người nghèo khó, chữa bệnh cứu người. Khi đắc đạo, ngài hóa thân vào cây "Đại nại" và dặn dò dân làng lấy gỗ cây để tạc tượng thờ, còn lấy đồng tạc tượng thờ thần. Nhớ ơn ngài, người dân lập đền thờ và tạc tượng gỗ, tượng đồng theo lời dặn.

Sự linh thiêng của đền Tiên Ông được thể hiện qua nhiều câu chuyện kỳ bí. Các pho tượng tại đền được cho là vô cùng linh thiêng, trải qua bao thăng trầm lịch sử, dù đền bị chiến tranh tàn phá nhiều lần, tượng vẫn luôn được bảo vệ một cách kỳ diệu. Tương truyền, vua Lê Thái Tổ, Lê Dụ Tông, Trịnh Doanh, Trịnh Tùng, Trịnh Sâm, Mạc Phúc Hải đều từng đến thăm đền và cầu mong sự bình an, may mắn.

Hằng năm, vào ngày rằm tháng 6, hai làng Thịnh Đại và Quang Thừa tổ chức lễ hội truyền thống tại đền Tiên Ông thu hút đông đảo du khách thập phương về tham dự. Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động sôi nổi như: rước kiệu, tế lễ, hát chèo, trò chơi dân gian... Đây là dịp để người dân địa phương bày tỏ lòng thành kính đối với vị Tiên Ông và cầu mong những điều tốt đẹp cho cuộc sống.

Đến với đền Tiên Ông, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo, tìm hiểu về giá trị văn hóa lịch sử mà còn được hòa mình vào không gian tâm linh thanh tịnh, cầu mong bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.

2. Chùa Ông

Nằm ẩn mình phía trước đền Tiên Ông linh thiêng, hồ nước lớn hình bán nguyệt ôm trọn lấy sườn bắc núi Tượng Lĩnh như một dải lụa mềm mại. Mang tên gọi "hồ Chùa Ông", nơi đây ẩn chứa trong mình một truyền thuyết đầy bí ẩn về ngôi chùa cổ cùng tên bị dòng nước lũ cuốn trôi vào năm 1901.

Với diện tích 320 mẫu, hồ Chùa Ông sở hữu nguồn nước quanh năm trong xanh và độ sâu trung bình từ 4 đến 5 mét. Nơi đây được ví như viên ngọc quý giữa lòng Bát Cảnh Sơn, thu hút du khách bởi vẻ đẹp hoang sơ và không gian thanh bình.

Theo lời kể của người dân địa phương, trước đây tại vị trí chính giữa hồ từng tọa lạc một ngôi chùa cổ kính mang tên “Chùa Ông”. Ngôi chùa này được xem như một chốn linh thiêng, thu hút nhiều tín đồ Phật giáo đến cầu nguyện và tìm kiếm sự bình yên trong tâm hồn. Tuy nhiên, vào năm 1901, do ảnh hưởng của trận lũ lụt kinh hoàng, ngôi chùa đã bị cuốn trôi, để lại cho hậu thế bao tiếc nuối.

Dù không còn tồn tại, nhưng Chùa Ông vẫn luôn hiện hữu trong tâm trí người dân địa phương như một biểu tượng văn hóa và tâm linh. Nơi đây không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp thiên nhiên mà còn bởi câu chuyện huyền bí về ngôi chùa cổ kính, gợi lên niềm hoài niệm và sự tiếc nuối cho một di sản đã mất.

Hồ Chùa Ông ngày nay vẫn giữ được vẻ đẹp hoang sơ, thơ mộng với làn nước xanh biếc và những hàng cây rợp bóng mát. Du khách đến đây có thể tham gia các hoạt động du lịch thú vị như du thuyền trên hồ, câu cá, hay đơn giản là dạo bước trên bờ hồ để tận hưởng không khí trong lành và ngắm nhìn cảnh đẹp thiên nhiên.

Hồ Chùa Ông - điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá thiên nhiên và tìm kiếm sự bình yên trong tâm hồn. Hãy đến đây và cảm nhận vẻ đẹp huyền bí của nơi đây, để cùng tưởng nhớ về ngôi chùa cổ kính đã chìm sâu dưới làn nước.

3. Chùa Tam Giáo

Tọa lạc cách đền Tiên Ông khoảng 1km dọc theo sườn núi, Chùa Tam Giáo hiện ra như một chốn thanh tịnh giữa lòng Bát Cảnh Sơn. Nơi đây từng là một quần thể kiến trúc Phật giáo uy nghi với hàng trăm gian nhà và hàng trăm pho tượng Phật lộng lẫy, thu hút đông đảo du khách và tín đồ Phật giáo đến chiêm bái.

Theo truyền thuyết, khi xây dựng chùa, có rất đông thợ làm việc. Điều kỳ diệu là dù Tiên Ông chỉ có một nồi cơm và lọ muối vừng, nhưng thức ăn luôn đầy ắp, không bao giờ cạn kiệt.

Bên cạnh đó, dưới chân chùa còn có một dòng suối kỳ bí, tương truyền mỗi ngày chảy ra hai bát gạo và hai đồng tiền đủ cho nhà sư sinh sống. Tuy nhiên, lòng tham của con người đã phá hủy dòng suối này, khiến cho nguồn cung cấp gạo và tiền không còn nữa.

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, Chùa Tam Giáo từng đóng vai trò quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Nơi đây là căn cứ hoạt động của các đồng chí lãnh đạo Trung ương và tỉnh, là kho tiếp liệu của công binh xưởng Liên khu III, đồng thời là Văn phòng thường trực Liên khu ủy và Ủy ban kháng chiến Liên khu III trong những năm 1947 – 1950.

Tuy nhiên, do biến động của thiên nhiên và sự khai thác của con người, nhiều hang động đẹp trên đường từ đền Tiên Ông đến chùa Tam Giáo đã bị phá hủy.

Ngày nay, Chùa Tam Giáo đã được khôi phục lại với diện mạo mới. Chùa mang hình chữ đinh, gồm 5 gian đại tế và một hậu cung. Gian đại tế được thiết kế với 8 mái chồng diêm, lợp ngói nam, tạo nên vẻ đẹp trang nghiêm và thanh thoát.

4. Chùa Kiêu, chùa Bà, chùa Dâu, chùa Cả, chùa Bông, chùa Vân Mộng

Cách chùa Tam Giáo 150m về phía đỉnh núi, chùa Kiêu hiện chỉ còn lại nền móng và một động nhỏ rộng 10m2. Dọc đường lên chùa có ba tấm bia khắc trên vách núi, như những lời thì thầm của thời gian. Bên cạnh động là khối đá vuông với dòng chữ Hán "Nhật nguyệt trường quang", như lời nhắc nhở về sự trường tồn của thiên nhiên và vĩnh hằng của tâm linh. Tương truyền, đây là nơi Tiên Ông thường cùng các quan nhà trời đánh cờ vào những đêm trăng sáng, vẽ nên bức tranh huyền ảo giữa mây trời.

Vượt qua đường đèo, ba thung lũng và năm ngọn núi từ chùa Kiêu, du khách sẽ đến với chùa Vân Mộng. Tương truyền, đây là nơi Thiền sư Nguyễn Minh Không từng tu hành và trụ trì, là chốn thanh tịnh để ngài giác ngộ và truyền bá Phật pháp. Ngôi chùa cũng được ghi chép trong "Vân đài loại ngữ" của Lê Quý Đôn, như một minh chứng cho giá trị lịch sử và văn hóa nơi đây.

Theo truyền thuyết, vua nhà Lý bị đau mắt và được Quỷ Cốc tiên sinh tại chùa Vân Mộng chỉ cách chữa khỏi bằng cách hiến tế. Sau khi có người hiến tế, nhà vua đã khỏi bệnh, câu chuyện mang đậm màu sắc liêu kỳ, ẩn chứa bài học về lòng nhân ái và sự hy sinh.

Chùa Vân Mộng nằm trên sườn núi chênh vênh, ẩn mình trong mây mù huyền ảo. Xung quanh chùa có nhiều hang động kỳ bí, như hang Dơi, hang Bạc, hang Vàng, là nơi cư trú của muôn vàn loài sinh vật, tạo nên bức tranh thiên nhiên hoang sơ và kỳ thú. Từ đây, du khách có thể ngắm nhìn khung cảnh hùng vĩ của thung Bế và thung Vạc thuộc xã Tân Sơn, như một bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp.

Hiện nay, chùa Vân Mộng chỉ còn nền móng cũ và một vài hiện vật như bia khắc, bát hương đá, đá tảng kê chân cột, như những mảnh ghép còn sót lại của một thời kỳ vàng son. Phía tây chùa có núi Hai Quả cao chót vót, lưng chừng núi có hang Dơi, nơi ẩn chứa những bí ẩn và kỳ quan thiên nhiên.

Ngoài chùa Kiêu và chùa Vân Mộng, Bát Cảnh Sơn còn có các ngôi chùa khác như chùa Bà, chùa Dâu, chùa Bông, chùa Cả, tuy nhiên những ngôi chùa này hiện không còn dấu tích. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với những di tích lịch sử mà còn bởi vẻ đẹp thiên nhiên kỳ thú với những ngọn núi hùng vĩ, hang động bí ẩn, suối nước trong xanh và thảm thực vật phong phú.