Nét đẹp văn hóa phi vật thể Hà Nam

Tại tỉnh Hà Nam, văn hóa phi vật thể không chỉ là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân mà còn là nền tảng vững chắc của bản sắc văn hóa độc đáo của vùng đất này. Trải qua hàng thế kỷ, văn hóa phi vật thể ở Hà Nam đã tồn tại và phát triển, gắn liền với cuộc sống và ý thức cộng đồng. Điều đặc biệt là, những nét đẹp văn hóa này không chỉ là di sản lịch sử mà còn là nguồn cảm hứng vô tận cho con người hiện đại, là một phần không thể tách rời của danh tiếng và vẻ đẹp văn hóa đặc trưng của Hà Nam.

Đầu tiên là, Hát dặm Quyển Sơn, một hình thức ca múa nhạc dân gian đặc biệt chỉ có tại làng Quyển Sơn, xã Thi Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, không chỉ là một di sản văn hóa quý báu mà còn là biểu tượng của sự kiêng nể và lòng biết ơn sâu sắc của dân làng đối với vị anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt. Hát dặm không chỉ đơn thuần là âm nhạc mà còn là một hình thức tôn vinh và thể hiện tình cảm đối với quá khứ lịch sử và văn hóa của làng Quyển Sơn. Qua hàng trăm năm phát triển, hát dặm Quyển Sơn đã thu hút sự quan tâm và ngưỡng mộ từ các nghệ nhân và du khách trên khắp thế giới. Với hơn 1000 năm lịch sử, hơn 38 làn điệu đã được sưu tập và truyền lại qua nhiều thế hệ. Mỗi làn điệu đều mang một nét độc đáo riêng và phản ánh đầy đủ đời sống kinh tế, xã hội và tôn giáo của dân làng xưa. Tính chất dân dã, mộc mạc của hát dặm đã khiến nó trở nên gần gũi và dễ thấu hiểu đối với người nông dân. Không cầu kỳ phức tạp, hát dặm không chỉ là một hình thức âm nhạc mà còn là một biểu tượng văn hóa sâu sắc của người dân Quyển Sơn. Là một lễ vật thành kính dành cho thần thánh, hát dặm chỉ được biểu diễn tại các địa điểm linh thiêng như cửa đền đình và sân đền. Qua những nỗ lực của các thế hệ sau, hát dặm Quyển Sơn đã không chỉ được giữ gìn mà còn được lan tỏa và ghi nhận trên phạm vi quốc tế. Từ một di sản văn hóa địa phương, hát dặm đã trở thành biểu tượng của văn hóa Việt Nam, làm dậy sóng lòng tự hào của người dân và góp phần làm sáng tỏ văn hóa dân tộc trước thế giới.

Thứ hai, lễ hội hát múa Lải Lèn là một nghi lễ tôn thờ Thần diễn ra tại đình làng Nội Chuối, nay là thôn Nội Đọ, xã Bắc Lý, huyện Lý Nhân, trong những ngày đầu xuân năm mới. Đội hình múa hát Lải Lèn gồm 12 nàng Lải, những cô gái tân tuổi từ 15 đến 18, trang phục gồm áo đỏ và quần đen, kèm theo các đạo cụ như khăn trắng, cơi trầu, thanh kiếm tre, cờ ngũ sắc. Ngoài ra, còn có 8 chàng trai đóng vai hầu vua, mặc quần trắng và thắt lưng vải lụa kết hình hoa sen. Lễ hội diễn ra từ ngày mồng Một Tết đến hết ngày mồng Ba Tết, với tổng cộng 32 làn điệu, mỗi làn điệu một bài với nội dung và cảnh quay khác nhau. Múa hát Lải lèn được biểu diễn suốt 3 ngày, với các nàng Lải phải trình diễn tới 22 làn điệu vào ngày mồng Ba. Ngoại trừ việc diễn ra trong ba ngày hội, múa hát Lải Lèn còn là biểu hiện văn hóa truyền thống độc đáo của Nội Chuối, được người dân nơi đây nỗ lực gìn giữ và truyền lại cho thế hệ sau.

Cuối cùng, lễ hội Vật Liễu Đôi đại diện cho văn hóa truyền thống của tỉnh Hà Nam. Mỗi năm, vào ngày 05 tháng giêng âm lịch, tại làng Liễu Đôi, xã Liêm Túc, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, diễn ra lễ hội vật nhằm tôn vinh công lao của một chàng trai tên Đoàn, người đã dũng cảm chiến đấu để bảo vệ quê hương. Lễ hội thu hút sự tham gia của dân làng Liễu Đôi và các làng lân cận với truyền thống võ thuật. Đặc biệt, phụ nữ cũng được mời tham gia, có cơ hội thể hiện tài năng với các loại vũ khí như đao, côn, kiếm, quyền... không kém phần "đàn ông". Quy trình lễ hội bắt đầu bằng Lễ rước Thánh vào dóng, trong đó Thánh Ông được rước từ đền đến nơi tổ chức lễ vật. Lễ vật dâng thánh bao gồm các phẩm oản, chuối và một nậm trà. Sau đó, diễn ra Lễ phát hoả, khi một ngọn lửa lớn được đốt lên để tưởng nhớ ngọn lửa xanh thần kỳ từ thanh gươm phát hỏa mà trời ban cho đất Liễu Đôi. Tiếp theo là Lễ trao gươm và thắt khăn đào, để tưởng nhớ chàng trai họ Đoàn nhận thanh gươm thần và tấm khăn đào. Lễ múa cờ tụ nghĩa, hay còn được gọi là "Thiên nhân kỳ trận", là một trong những hoạt động đáng chú ý, với các người tham gia mang lá cờ đỏ hình vuông, tiến từ hai bên kiệu thánh ra giữa dóng múa theo hiệu trống. Tiếp theo là Lễ thanh động, khi tiếng trống cái và chuông vang lên từ dóng và tất cả các đền chùa trong vùng đều hưởng ứng. Cuối cùng, đến cuộc vật võ, với các đô vật chỉ được đóng khố và cởi trần. Các miếng võ truyền thống như xốc nách, vạch sườn, miếng gồng, miếng bò... khiến người xem hồi hộp theo dõi. Các miếng hiểm độc như móc hàm, bóp hạ bộ được cấm ngặt, và vi phạm sẽ bị trừng phạt. Lễ hội Vật Liễu Đôi không chỉ là dịp để thể hiện tinh thần thượng võ và đoàn kết, mà còn là cơ hội góp phần làm phong phú bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam, nâng cao lòng tự hào dân tộc.

Với sự gìn giữ và phát triển của người dân, văn hóa phi vật thể ở Hà Nam vẫn tiếp tục tỏa sáng và làm nên bản sắc riêng biệt của vùng đất này. Mỗi nét đẹp văn hóa, từ lễ hội truyền thống đến các nghi lễ tín ngưỡng, đều là những khoảnh khắc tuyệt vời, đong đầy ý nghĩa và giá trị lịch sử. Đồng thời, những nét đẹp văn hóa phi vật thể này còn góp phần làm phong phú và tăng thêm sức hút cho du lịch văn hóa tại Hà Nam, thu hút sự quan tâm của du khách và góp phần tạo dựng hình ảnh đẹp của vùng đất này trên bản đồ du lịch của Việt Nam.

Nét đẹp văn hóa phi vật thể Hà Nam

ROOMS & RATES

Related Articles

CONNECT US ON