Trải nghiệm văn hóa làng nghề truyền thống: Nét đẹp độc đáo của Hà Nam

Hà Nam không chỉ nổi tiếng với những danh lam thắng cảnh đẹp, những món ăn đặc sản hấp dẫn mà còn thu hút du khách bởi những làng nghề truyền thống lâu đời, lưu giữ những giá trị văn hóa độc đáo. Hãy cùng Tiến Lộc Palace Hotel khám phá một số làng nghề truyền thống tiêu biểu tại đây:

I. Nghề làm trống Đọi Sơn: Âm vang truyền thống qua ngàn năm

Lẩn khuất giữa những xóm làng bình yên của xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, làng nghề làm trống Đọi Sơn như một bản giao hưởng vang vọng suốt hơn 1000 năm lịch sử. Nơi đây lưu giữ những bí quyết tinh hoa, hun đúc từ thế hệ này sang thế hệ khác, để tiếng trống Đọi Sơn vang xa khắp mọi miền đất nước.

Truyền thuyết về Trạng Sấm và tiếng trống vang dội:

Tương truyền, vào năm 986, khi vua Lê Đại Hành về làng cày ruộng tịch điền khuyến nông, hai cụ Nguyễn Đức Năng và Nguyễn Đức Bản đã tự tay làm một chiếc trống lớn để tiếp đón. Tiếng trống vang rền như sấm sét, khiến nhà vua vô cùng ấn tượng và phong cho hai cụ danh hiệu "Trạng Sấm". Từ đó, nghề làm trống Đọi Sơn bắt đầu nảy nở và phát triển mạnh mẽ.

Nghệ thuật tinh xảo ẩn chứa trong từng nhịp trống:

Để tạo nên một chiếc trống hoàn chỉnh, người thợ Đọi Sơn phải trải qua ba bước tỉ mỉ: làm da, làm tang và bưng trống. Da trống được chọn từ da trâu cái, xử lý cẩn thận để loại bỏ hoàn toàn mùi hôi, sau đó ngâm tẩm và phơi khô. Gỗ làm tang trống chủ yếu là gỗ mít, được cắt thành từng "dăm" theo kích cỡ cụ thể của từng chiếc trống. Cuối cùng, da trâu được căng tròn trên mặt trống và cố định bằng đinh chốt làm từ tre già hoặc vầu.

Nghề làm trống Đọi Sơn không chỉ đơn thuần là tạo ra một vật dụng âm nhạc, mà còn là sự kết tinh của kỹ thuật tinh xảo, sự tỉ mỉ và cả tâm hồn của người nghệ nhân. Mỗi nhịp trống vang lên là sự hòa quyện của âm thanh, của hồn quê và của niềm tự hào về truyền thống lâu đời.

Làng nghề gìn giữ bản sắc văn hóa:

Dù trải qua bao thăng trầm của thời gian, làng nghề làm trống Đọi Sơn vẫn giữ vững vị thế của mình. Những người thợ nơi đây luôn trân trọng và gìn giữ truyền thống quý báu của cha ông, không ngừng sáng tạo và hoàn thiện kỹ thuật để tiếng trống Đọi Sơn vang xa hơn nữa.

Đến với làng nghề Đọi Sơn, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng quy trình làm trống độc đáo mà còn được hòa mình vào không gian văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc. Tiếng trống vang vọng như lời chào đón du khách, như lời khẳng định về sức sống mãnh liệt của một làng nghề lâu đời.

Nghề làm trống Đọi Sơn - Di sản văn hóa phi vật thể cần được gìn giữ và phát huy:

Năm 2022, nghề làm trống Đọi Sơn đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những giá trị văn hóa độc đáo mà làng nghề đã gìn giữ qua bao thế hệ.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa phi vật thể này là trách nhiệm chung của cộng đồng. Mỗi người dân cần ý thức được tầm quan trọng của di sản và chung tay góp sức để gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc.

Nghề làm trống Đọi Sơn là một di sản văn hóa phi vật thể vô cùng quý giá, góp phần tô điểm cho bức tranh văn hóa đa sắc màu của dân tộc. Tiếng trống Đọi Sơn vang vọng như lời ca vang vọng về một làng nghề truyền thống lâu đời, về những giá trị văn hóa tốt đẹp cần được gìn giữ và phát huy cho thế hệ mai sau.

II. Làng lụa Nha Xá: Nơi dệt lên những thước vải thắm tình quê

Nằm bình yên bên dòng sông Hồng thơ mộng, làng lụa Nha Xá thuộc xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam từ lâu đã nổi tiếng với những thước lụa mềm mại, óng ả mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam. Nơi đây không chỉ là điểm đến thu hút du khách bởi vẻ đẹp truyền thống mà còn là niềm tự hào của người dân địa phương bởi nghề dệt lụa lâu đời được gìn giữ qua bao thế hệ.

Lịch sử và truyền thống lâu đời

Nghề dệt lụa ở Nha Xá có từ rất lâu đời, tương truyền bắt nguồn từ thời nhà Trần. Theo lời kể của người dân địa phương, vào thời điểm đó, nhân dân trong làng đã được truyền dạy bí quyết dệt lụa từ những người thợ tài hoa. Nhờ sự cần cù, sáng tạo, người dân Nha Xá đã không ngừng cải tiến kỹ thuật dệt, tạo nên những sản phẩm lụa tinh xảo, độc đáo.

Nghề dệt lụa: Nét đẹp văn hóa truyền thống

Dệt lụa là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân Nha Xá. Từ những đứa trẻ thơ cho đến người cao tuổi, ai cũng biết cách dệt lụa. Nghề dệt lụa không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn là niềm tự hào, là sợi dây gắn kết cộng đồng làng xã.

Quy trình dệt lụa ở Nha Xá khá cầu kỳ, đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo. Từ việc chọn tơ, nhuộm màu cho đến dệt vải, hoàn thiện sản phẩm, mỗi công đoạn đều được thực hiện cẩn thận, chính xác. Nhờ sự dày công, tâm huyết của người thợ, những thước lụa Nha Xá luôn mang đến cho người sử dụng cảm giác mềm mại, óng ả và vô cùng sang trọng.

Nha Xá ngày nay: Nơi phát triển làng nghề truyền thống

Ngày nay, làng lụa Nha Xá không chỉ giữ gìn nghề dệt lụa truyền thống mà còn không ngừng phát triển, đổi mới để đáp ứng nhu cầu thị trường. Các sản phẩm lụa Nha Xá ngày càng đa dạng về mẫu mã, phong phú về kiểu dáng, chất lượng được nâng cao, đáp ứng thị hiếu của khách hàng trong và ngoài nước.

Làng lụa Nha Xá đã trở thành điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Du khách đến đây không chỉ được tham quan quy trình dệt lụa truyền thống mà còn được trải nghiệm cảm giác mặc trên mình những bộ trang phục lụa mềm mại, thướt tha.

III. Làng gốm Quyết Thành: Nơi những bàn tay khéo léo nặn nên tinh hoa đất trời

Tọa lạc tại thị trấn Quế, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, làng gốm Quyết Thành mang trong mình lịch sử lâu đời, trải qua bao thăng trầm cùng đất nước. Nơi đây lưu giữ bí quyết làm gốm tinh xảo, truyền qua nhiều thế hệ, tạo nên những sản phẩm gốm sứ độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam.

Lịch sử hình thành và phát triển

Nghề làm gốm ở Quyết Thành có từ thế kỷ XVI, gắn liền với truyền thuyết về vị tổ nghề Nguyễn Quyết Thành. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, làng nghề cũng có lúc tưởng chừng bị mai một. Tuy nhiên, với niềm đam mê và sự quyết tâm của những người dân yêu nghề, làng gốm Quyết Thành đã hồi sinh và phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây.

Quy trình làm gốm truyền thống

Để tạo ra những sản phẩm gốm sứ tinh xảo, người thợ Quyết Thành phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ, từ chọn nguyên liệu, nhào bột, tạo hình, nung gốm đến hoàn thiện sản phẩm. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và cả tâm huyết của người thợ.

Nguyên liệu chính để làm gốm Quyết Thành là đất sét trắng được khai thác tại địa phương. Đất sét sau khi được tuyển chọn kỹ lưỡng sẽ được nhào trộn với nước để tạo thành một khối bột dẻo mịn. Tiếp theo, người thợ sẽ sử dụng bàn xoay để tạo hình cho sản phẩm. Tùy vào từng loại sản phẩm mà người thợ sẽ tạo ra những hình dáng, hoa văn khác nhau.

Sau khi tạo hình, sản phẩm sẽ được phơi khô và nung trong lò nung truyền thống. Lò nung được đốt bằng củi, với nhiệt độ cao lên đến 1300 độ C. Quá trình nung gốm đòi hỏi sự cẩn thận và tỉ mỉ để đảm bảo sản phẩm không bị nứt vỡ.

Sản phẩm gốm sứ Quyết Thành

Sản phẩm gốm sứ Quyết Thành nổi tiếng với độ bền cao, màu men sáng bóng và các họa tiết tinh xảo. Làng nghề sản xuất đa dạng các loại sản phẩm như bình rượu, ấm trà, chum, lọ hoa, tượng gốm,... đáp ứng nhu cầu sử dụng và trang trí của người tiêu dùng.

Gốm sứ Quyết Thành không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới như Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ,... góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

IV. Làng nghề bánh đa nem Chều: Nơi lưu giữ hương vị quê hương

Làng Chều thuộc xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam từ lâu đã nổi tiếng với món bánh đa nem trứ danh, mang đậm hương vị quê hương. Trải qua hơn 700 năm lịch sử, làng nghề bánh đa nem Chều vẫn giữ gìn bí quyết truyền thống, tạo nên những chiếc bánh đa nem thơm ngon, dai giòn, chinh phục thực khách khắp mọi miền đất nước.

Bí quyết làm nên thương hiệu bánh đa nem Chều:

Nguyên liệu tự nhiên, an toàn cho sức khỏe: Bánh đa nem Chều được làm từ 100% nguyên liệu tự nhiên, không sử dụng hóa chất độc hại. Gạo tẻ Khang Dân được chọn làm nguyên liệu chính, tạo nên độ dẻo dai và trắng mịn cho bánh. Muối được pha theo tỷ lệ phù hợp, giúp bánh thêm đậm đà và có khả năng bảo quản tốt hơn.
Quy trình sản xuất truyền thống: Bánh đa nem Chều được làm thủ công theo quy trình truyền thống, đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo của người thợ. Gạo được vo sạch, ngâm nước, xay nhuyễn và tráng thành từng lớp bánh mỏng. Sau đó, bánh được phơi nắng tự nhiên để đảm bảo độ dai giòn.
Hương vị đặc trưng: Bánh đa nem Chều có hương vị đặc trưng, thơm ngon, dai giòn. Khi rán lên, bánh vàng ươm, giòn tan, quyện cùng vị béo ngậy của nhân thịt và vị thanh mát của rau sống, tạo nên món ăn hấp dẫn khó cưỡng.

Sự phát triển của làng nghề:

Ngày nay, bánh đa nem Chều đã có mặt ở khắp các tỉnh thành trong nước và xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ, Nga, Nhật Bản,... Sản phẩm được người Việt Nam ở nước ngoài ưa chuộng và đánh giá cao.

Để đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng cao, người dân làng Chều đã không ngừng cải tiến kỹ thuật sản xuất, đồng thời chú trọng vào việc bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhờ vậy, bánh đa nem Chều luôn giữ được chất lượng tốt nhất và ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường.

V. Làng nghề mây tre đan Ngọc Động: Nơi bàn tay khéo léo tạo nên những sản phẩm tinh hoa

Nằm ẩn mình giữa những xóm làng bình yên thuộc xã Ngọc Động, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, làng nghề mây tre đan từ lâu đã trở thành niềm tự hào của người dân địa phương. Nơi đây lưu giữ truyền thống lâu đời trong việc chế tác những sản phẩm mây tre tinh xảo, mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam.

Lịch sử và truyền thống:

Nghề mây tre đan ở Ngọc Động có từ rất lâu đời, tương truyền bắt nguồn từ thời nhà Lý. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, người dân nơi đây vẫn giữ gìn và phát huy nghề truyền thống của cha ông, biến những cây tre, cây mây thành những sản phẩm hữu ích và đẹp mắt.

Quy trình sản xuất tỉ mỉ:

Để tạo ra một sản phẩm mây tre đan hoàn chỉnh, người thợ Ngọc Động phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ. Từ việc chọn nguyên liệu, xử lý tre, mây cho đến tạo hình, đan lát và hoàn thiện sản phẩm, mỗi bước đều đòi hỏi sự khéo léo, cẩn thận và tâm huyết của người thợ.

Tre, mây được chọn lựa kỹ càng, sau đó được chẻ thành từng nan mỏng, phơi khô và xử lý mối mọt. Tiếp theo, người thợ sẽ tạo hình cho sản phẩm bằng cách uốn, nắn tre, mây theo ý tưởng đã định sẵn. Sau đó, họ sẽ đan lát các nan tre, mây lại với nhau một cách cẩn thận, tỉ mỉ để tạo nên hình dáng hoàn chỉnh cho sản phẩm. Cuối cùng, sản phẩm được hong khô, đánh bóng và hoàn thiện.

Sản phẩm đa dạng và tinh xảo:

Làng nghề mây tre đan Ngọc Động sản xuất đa dạng các mặt hàng như: giỏ, rổ, bình hoa, bàn ghế, đèn lồng, mũ nón,... Mỗi sản phẩm đều mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam, thể hiện sự sáng tạo và tinh hoa của người thợ.

Sự phát triển của làng nghề:

Ngày nay, làng nghề mây tre đan Ngọc Động đã phát triển mạnh mẽ, sản phẩm được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ,... Làng nghề góp phần tạo việc làm cho người dân địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của khu vực.

Nếu có cơ hội tới đây, du khách có thể trải nghiệm cùng người dân làm một số sản phẩm của các làng nghề. Khách sạn Tiến Lộc Palace chúc bạn có một trải nghiệm vui vẻ và đáng nhớ.